W ramach realizacji projektu LIFEDrawaPL przedstawiciele Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie, członkowie zespołu realizującego projekt, wzięli udział w międzynarodowej konferencji dotyczącej przepławek. Impreza miała miejsce w holenderskim Groningen w dniach 22 – 25 czerwca. Organizatorem konferencji była Światowa Fundacja Migracji Ryb (WFMF), która także wykreowała Światowy Dzień Migracji Ryb (WFMD), obchodzony naprzemiennie z konferencją „przepławkową” co dwa lata.
Ponad 500 uczestników ze wszystkich, prócz Antarktydy, kontynentów, mogło zapoznać się z obecnym stanem wiedzy oraz praktyki w zakresie udrażniania rzek. Dni konferencyjne zapełnione były od rana do wieczora seriami prezentacji wygłaszanych przez znakomicie znających temat projektantów, naukowców i społeczników oddanych sprawie naprawy zabudowanych sztucznymi przeszkodami ekosystemów rzek. Wszystkich łączy troska o wciąż pogarszający się stan populacji ryb na całym Świecie. Szczególnie wyraźnie problem widać po gatunkach umownie określanych umownymi. Poniżej zestaw „niemiecki”. Każdy z tych gatunków jest w znacznym stopniu zagrożony, nie tylko w Niemczech.
Na program, oprócz paneli tematycznych złożyły się prezentacje szóstki gości specjalnych, z różnych rejonów naszego globu: Beate Adam z Niemiec, Claudio Baigùn z Argentyny, znany z audycji o ochronie ryb Zeb Hogan z USA, Martin Mallen-Cooper z Australii, Dmitrii Pavlov z Rosji oraz and Laura Wildman z USA.
Coraz powszechniejsza jest praktyka sprawdzania koncepcji na modelu przed ruszeniem z budową.
A także szczegółowe badania skuteczności różnych elementów przepławek, np. granulacji materiału użytego jako szorstkie dno.
W kuluarach imprezy spotkać można było światowych liderów tej branży, od samych przepławek, ich projektowania, wykonania i monitoringu, przez producentów najnowszych „udogodnień”, jak specjalne wykładziny, różne dla różnych gatunków oraz uniwersalne, po producentów zestawów do badań migracji oraz barier kierujących ryby poza niebezpieczne strefy czynnych hydroelektrowni. Niezwykle ciekawe, przyjazne rybom rozwiązania powstały dla turbin i systemów pomp.
„Wybuchowa” Laura Wildman to symbol rozbiórek starych zapór w USA. Jej porywająca prezentacja oraz porażająca liczba rozebranych w jej kraju zapór spotkała się z wielkim zainteresowaniem. Symboliczne zakończenie było jak światło nadziei dla życia rzek, uwolnionych od kajdan z betonu.
Zapał uczestników ostudziła dr Beate Adam, krytycznie oceniając niemieckie dokonania „przepławkowe”. Wiele wad wcześniej zbudowanych przepławek dało się wykryć dzięki postępowi w badaniach oraz najnowszych technologiach zaprzęgniętych w instytutach specjalizujących się w tematyce udrażniania rzek. W efekcie przewodnik przepławkowy, który w Polsce nie doczekał się jeszcze oficjalnego tłumaczenia, uznać można za nieco przestarzały. Nie znaczy to, że jest nic nie wart, jednak najnowsza wiedza pozwala usprawnić proces udrożnienia i uniknąć wielu dość powszechnych do niedawna błędów w budowie przepławek. Coraz głębsze wchodzenie nauki w problematykę barier i ich udrażniania zaowocowała nową „dziedziną” nauki łączącą biologię i nauki politechniczne.
Badania dowiodły także, że bardzo trudno w jednym urządzeniu spełnić możliwości migracji ryb w obu kierunkach.
Wciąż nie potrafimy jednak eliminować negatywnego wpływu zmian generowanych przez powstanie zbiornika zaporowego.
Stąd najlepsze dla ryb rozwiązanie, to rozbiórka zapory…
W związku z celami projektu skupiliśmy się głównie na samych przepławkach i dwóch głównych aktorach rybich – jesiotrze i łososiu, symbolach szkód uczynionych rzekom europejskim.
Obok przez cały czas czynna była wystawa posterów, na której znaleźć można było także polski akcent, postery projektów Instytutu Rybactwa Śródlądowego.
Organizator zapewnił, że część prezentacji będzie po wakacjach dostępna na stronie WFMF. Czekaliśmy z niecierpliwością, bowiem w tym samym czasie miały miejsce 4 panele tematyczne, wszystkie niezmiernie ciekawe, a trudno dwóm osobom być w czterech miejscach w tym samym czasie …. Niedawno organizatorzy spełnili obietnicę i na stronie zamieścili relację:
https://fishpassage.umass.edu/sites/default/files/FP2015
Wiedza i znajomości zyskane dzięki udziałowi w tej konferencji ułatwią realizację zadań projektu, tym bardziej, że niektórzy z poznanych naukowców z dużym zainteresowaniem śledzą nasze postępy i kontaktują się z nami.
Tekst: Artur Furdyna
Zdjęcia: Elżbieta Hołubczat, Artur Furdyna/RDOŚ Szczecin
