Przejdź do treści

Zapora przy EW Kamienna na Drawie po 116 latach znów drożna dla ichtiofauny

Migracja ryb przez elektrownię wodną w Głusku, na rzece Drawa, znów stała się możliwa dla wszystkich gatunków ichtiofauny występujących w jej dorzeczu. Przyczyną jej ustania była budowa zapory  na przełomie XIX i XX wieku. Była to jedna z pierwszych takich elektrowni na Świecie. Uruchomiono ją ledwie 5 lat po pierwszej elektrowni wodnej na Świecie. Elektrownia Kamienna funkcjonuje od 1903 roku w niezmienionej postaci jako jedna z pierwszych w Europie i jedna z ostatnich tak leciwych nadal działających. W czasach jej budowy wiedza o skutkach zabudowy rzek była znikoma, zachwyt zaś nad możliwościami technologii ogromny. Podobnie jak przy wielu innych takich działaniach na całym globie spadek liczebności stad ryb następował stopniowo, i dopiero po dekadach zrozumiano skutki odcięcia łososia drawskiego, populacji o wyjątkowych właściwościach w skali całego gatunku, od naturalnych tarlisk. Równolegle zanikały populacje poszczególnych dopływów Odry, aż do całkowitego zaniku w latach 80-tych XX wieku. Populacja Drawska była ostatnią rodzimą na terenie Polski. Na przestrzeni ponad wieku podejmowano co prawda próby udrożnienia, jednak żadna z wcześniejszych nie była skuteczna, co zaowocowało zanikiem wielu gatunków, szczególnie wędrownych, dwuśrodowiskowych na czele z łososiem atlantyckim. Podobnie nieskuteczne okazały się próby sztucznego podtrzymywania obecności gatunku poprzez zarybienia, najpierw rodzimą populacją, później sprowadzoną z łotewskiej Dźwiny. Obecnie gatunek uznany jest za wymarły w Polskich wodach, choć od lat trwają wysiłki, by powrócił, podobnie jak wcześniej utracony jesiotr atlantycki.

Zapora piętrząca wodę na  potrzeby elektrowni na wysokość ok 8 metrów zamyka dostęp dla ichtiofauny już na 32 kilometrze rzeki Drawa od jej ujścia do Noteci. Powyżej ponad dwukilometrowej cofki Drawa prezentuje się najokazalej, jej stan ekologiczny jest najlepszy, z doskonałymi warunkami dla naturalnego rozrodu i podchowu stadiów młodocianych wielu gatunków ryb oraz kilkoma równie dobrze ocenianymi dopływami na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego. Niestety, ryby wędrowne nie docierają tam od ponad wieku.

Widok starej przepławki. Urządzenie to nie spełniało żadnych funkcji, poza iluzją, że jest przepławka.

Dzięki środkom programu LIFE+ oraz NFOŚ i GW  Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie w ramach projektu LIFE13NAT/PL/000009, LIFEDrawaPL, wspólnie z partnerami, w tym z przedstawicielami: Dyrekcją Drawieńskiego Parku Narodowego, instytutów naukowych, uczelni wyższych, lokalnych samorządów i NGO, w roku 2014 podjęła się poprawy sytuacji ekologicznej dorzecza Drawy. Jednym z kluczowych działań w tym zakresie była przebudowa niefunkcjonalnej od wielu lat przepławki przy EW Kamienna.

Wykonanie inwestycji poprzedziło opracowanie jej koncepcji z udziałem ekspertów Grupy Sterującej w tym m.in. dr hab. Piotra Dębowskiego – prof. Instytutu Rybactwa Śródlądowego oraz Józefa Jeleńskiego. Dokumentację projektową opracowało biuro projektowe DHV Hydroprojekt Sp. z o.o.

Istniejąca dotychczas na ternie DPN, zbyt spadzista przepławka komorowa o ok. 86 m długości i dochodzących do 0,5 m różnicach wysokości między komorami, została zastąpiona przez nową przepławkę szczelinową o szorstkim dnie. Wykonana w ramach projektu LIFEDrawaPL przepławka ma obecnie ponad 225 metrów długości, 45 komór z których każda ma około 4,6 m długości i 3 m szerokości, 55 centymetrowe szczeliny oraz warstwę kamieni, o uziarnieniu dobranym do mocy strumienia płynącej przepławką o 2 % spadku. Warstwa kamienia ułożona na dnie całej przepławki zapewnienia większą szorstkość dna dając jednocześnie warstwę wody wolniej płynącej dla migracji organizmów słabiej pływających.

Koszt całej inwestycji wyniósł 4 886 313,16 PLN.

Obiekt w najbliższym czasie zostanie wyposażony w barierę kierującą spływające ryby do przepławki, licznik ryb oraz system monitoringu obiektu.

EW Kamienna stanowiła do niedawna największą, ale nie jedyną barierą dla ichtiofauny na Drawie.  W dorzeczu Drawy problemów tego typu jeszcze do niedawna było znacznie więcej. Dzięki działaniom podjętym w ramach projektu LIFEDrawaPL większość z nich w ostatnich dwóch latach udało się rozwiązana.

W otulinie Drawieńskiego Parku Narodowego (ok. 15 km od przepławki przy EW Kamienna) na rzece Korytnicy wykonano 2 przepławki w Jaźwinach oraz Sówce z dodatkową niwelacją pozostałości progu w dnie rzeki pomiędzy tymi obiektami.

W górze dorzecza Drawy, w Głęboczku w ramach projektu wykonano kręte koryto obejścia jazu istniejącego przy zabytkowym, niszczejącym Młynie. W ramach zadania wykonano tez z serią trzech bystrzy. Wykonane koryto obejściowe jazu oprócz roli korytarza ekologicznego pełni dodatkowo funkcję  koryta ulgi, mieszczącego połowę przepływu WWQ.

W ramach projektu trwają prace budowlane w Drawsku Pomorskim oraz Złocieńcu.

Schemat działań projektu w dorzeczu Drawy. Opracowanie własne na podstawie Geoportal KZGW. Dostęp 18.02.2019 godz. 22:10

W ramach projektu wykonane zostaną także działania przywracające różnorodność morfologiczną na odcinkach, gdzie została ona znacznie zmieniona. Zaplanowano wykonanie kilkudziesięciu pryzm żwirowo – kamiennych, przywracających właściwy stan ekologiczny siedlisk rzeki Drawy.

Cały projekt poprawi stan ekologiczny dorzecza oraz siedliska 3260 m.in. poprzez przywrócenie łączności korytarzy migracji oraz  odtworzenie sekwencji bystrzy.

Wykonane w ramach projektu działania zabezpieczą stan najcenniejszego odcinka Drawy, przebiegającego przez tereny Drawieńskiego Parku Narodowego oraz pozwolą odtworzyć najwyższą jakość przyrodniczą rzeki poza Parkiem.


Projekt „Active protection of water-crowfoots habitats and restoration of wildlife corridor in the River Drawa basin in Poland / Czynna ochrona siedlisk włosieniczników i udrożnienie korytarza ekologicznego zlewni rzeki Drawy w Polsce”.

Projekt LIFE13 NAT/PL/000009 pn. „Czynna ochrona siedlisk włosieniczników i udrożnienie korytarza ekologicznego zlewni rzeki Drawy w Polsce”, LIFEDrawaPL jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu LIFE + oraz przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Beneficjent projektu

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie
ul. Teofila Firlika 20, 71-637 Szczecin
tel.: 91 43-05-200, fax: 91 43-05-201
sekretariat.szczecin@rdos.gov.pl
Biuro Projektu pok. 205 (II piętro)
tel. 91 43 05 222 lub 91 43 05 214
life.drawa.szczecin@rdos.gov.pl

Facebook

Get the Facebook Likebox Slider Pro for WordPress